De nieuwe wet op het deskundigenonderzoek  

Subsidiariteitsbeginsel

• nieuw art. 875bis: enkel deskundigenonderzoek als er geen goedkopere en snellere oplossing mogelijk is
• De rechter is niet gebonden door het deskundigenonderzoek

Motiveringsplicht (nieuw art. 972 Ger.W.)

• De rechter moet zijn beslissing om een deskundige aan te stellen motiveren en de datum van de installatievergadering opgeven (tenzij hij ervan afziet met akkoord van partijen)
• Van de beschikking wordt kennis gegeven binnen de vijf dagen vanaf de uitspraak aan de partijen, raadslieden, deskundige en versteklatende partijen. De deskundige beschikt dan over acht dagen om hetzij de opdracht te weigeren, zo nodig de datum van de installatievergadering te bepalen en hiervan kennis te geven aan partijen, rechter en raadslieden.

Betrokkenheid van de rechter

• eventueel de opdracht aanpast
• verder vervolg van de werkzaamheden (eventueel beroep op technische raadslieden)
• raming van kostprijs
• bedrag vh voorschot
• termijnen voor opmerkingen op voorlopig advies
• termijn voor neerlegging eindverslag

De rechter volgt verder de expertise op:

• termijnen moeten nageleefd worden
• de tegenspraak moet in acht genomen worden

De termijnen kunnen ingekort worden ingeval van hoogdringendheid. De formaliteiten inzake oproeping kunnen weggelaten worden.

De deskundige vervult zijn opdracht onder toezicht van de rechter die te allen tijde ambtshalve of op verzoek van de partijen de werkzaamheden kan bijwonen.

De rechter is toegankelijk voor alle incidenten tussen partijen of partijen en de deskundige, met inbegrip van het verzoek tot vervanging of de uitbreiding en verlenging van de opdracht. De partijen wenden zich per gewone brief tot de rechter. De rechter gelast de oproeping van de partijen en de deskundige;  verschijning in raadkamer binnen de maand na oproeping en uitspraak binnen de acht dagen.

Actieve rol van de partijen

De partijen moeten meewerken aan het deskundigenonderzoek -> sanctie: de rechter kan uit niet-medewerking zijn conclusies trekken.

Medewerking door o.m.:

• mededeling van geïnventariseerd bundel uiterlijk op de installatievergadering
• vragen om uitstel: enkel indien door alle partijen gevraagd is de deskundige verplicht dit toe te staan, zoniet beslist de deskundige daar zelf over en geeft hij hiervan kennis aan de rechter

Rapporteringsplicht van de deskundige

De deskundige moet een verslag van elke vergadering naar de rechter sturen. (972 bis § 2, lid 3)

Er moet om de zes maanden door de deskundige een tussentijds verslag gemaakt worden over de stand van zaken indien de termijn voor het indienden van het eindverslag meer dan zes maanden bedraagt.

Verlenging van termijn

Middelen om de termijnen na te leven

Indien de termijn voor het neerleggen van het eindverslag niet nageleefd wordt gelast de rechter ambtshalve de oproeping van partijen en deskundige in raadkamer.

Na het voorlopig advies bepaalt de deskundige de termijnen voor opmerkingen, voor zover deze niet op de installatievergadering reeds bepaald werden.

De deskundige houdt geen rekening met laattijdige opmerkingen. De rechter kan ze ambtshalve uit de debatten weren.

Verzoening

De deskundige moet pogen te verzoenen.

Indien verzoening: deskundige stelt vast dat het onderzoek doelloos is, partijen kunnen handelen overeenkomstig art. 1043 Ger. W.

Eindverslag

Het eindverslag wordt gedagtekend en vermeldt de tegenwoordigheid van partijen bij de werkzaamheden, hun mondelinge verklaringen en hun vorderingen. Het bevat een opgave van stukken en nota’s die de partijen aan de deskundige hebben overhandigd.  Het wordt op straffe van nietigheid ondertekend door de deskundige en de handtekening wordt op straffe van nietigheid voorafgegaan van de eed.

De minuut van het verslag, stukken en nota's + staat van kosten en ereloon worden ter griffie neergelegd.

Vervanging van de deskundige

Reden: enkel indien de opdracht niet naar behoren wordt vervuld

Initiatief:    

• één partij: de rechter kan vervangen
• beide partijen: de rechter moet vervangen
• ambtshalve

De vervangen deskundige legt binnen de 15 dagen alle stukken neer ter griffie en bezorgt een afschrift van zijn staat.

Verstek van een partij – tussenkomst

Verstek

Tussenkomst

Het deskundigenonderzoek kan niet tegengeworpen worden aan de partij die gedwongen tussenkomst nadat de deskundige zijn voorlopig advies heeft verstuurd, tenzij zij van het middel afziet.

De derde die tussenkomt in het deskundigenonderzoek kan niet eisen dat reeds gedane werkzaamheden in zijn bijzijn worden overgedaan, tenzij hij belang aantoont.

Aantal deskundigen

Principe: één deskundige

Indien toch meer deskundigen: één verslag en één advies bij meerderheid van stemmen. Bij verschil van mening: vermelding van de onderscheiden meningen en de gronden ervan. Het verslag is steeds door alle deskundigen te onderteken. De kostenstaat is gezamenlijk met opgave van eenieders aandeel.

Bijsturing door de rechter na het eindeverslag

Indien de rechter in het verslag niet voldoende opheldering vindt kan hij een aanvullend onderzoek gelasten voor dezelfde deskundige, hetzij een nieuw onderzoek bevelen door een andere deskundige.

De rechter kan de deskundige ter zitting horen. De deskundige dient zich op dat moment van stukken te bedienen.

De rechter kan op verzoek van de partijen hun technisch raadsgever horen.

De rechter kan een deskundige aanwijzen die aanwezig moet zijn bij een onderzoeksmaatregel die hij heeft bevolen om technische toelichting te verstrekken of om een mondeling verslag te doen op de daartoe vastgestelde zitting. De rechter kan die deskundige ook gelasten tijdens zijn verhoor stukken over te leggen die dienstig zijn voor de oplossing van het geschil.

Kosten en erelonen

Algemene regel: partijen moeten het (voorschot) bedrag ter griffie of bij een kredietinstelling  consigneren. Indien een partij niet binnen termijn consigneert kan de rechter hieruit conclusies trekken. De deskundige wordt verwittigd van de consignatie.

Uitzondering voor beperkte opdrachten: onmiddellijk begroot

Gedeeltelijke vrijgave van het geconsigneerd bedrag kan door de griffie ter dekking van de kosten van de deskundige.

De deskundige kan een bijkomend voorschot vragen. Dit ook ter dekking van een redelijk deel van het ereloon, op voorwaarde dat er reeds uitgevoerde werkzaamheden zijn.

De staat van de deskundige moet worden gedetailleerd: uurloon, verplaatsingskosten, verblijfskosten, algemene kosten, bedragen betaald aan derden,...
Indien de deskundige nalaat zijn staat in te dienen kunnen de partijen de rechter verzoeken om te begroten. De partijen kunnen ook de staat betwisten ten aanzien van de rechter. Dit moet gebeuren binnen de vijftien dagen na neerlegging ter griffie van de staat. De rechter kan dan overgaan tto begroting op de minuut.

De deskundige wordt nooit rechtstreeks betaald.

Uitzondering: - enkel nadat hun staat van kosten en ereloon definitief is begroot en voor zover het geconsigneerde voorschot ontoereikend is. (!! Sanctie: geldboete van 200 – 1500 euro en/of 8d. tot 3 maanden)

Overgangsrecht

De wet is van toepassing op deskundigenonderzoek die bevolen werden na de inwerkingtreding.

Volgende bepalingen zijn van toepassing op aanhangige deskundigenonderzoeken bij de inwerkingtreding van de wet:

Subsidiariteitsbeginsel

Art. 875bis. - De rechter beperkt de keuze van de onderzoeksmaatregel tot wat volstaat om het geschil op te lossen, waarbij de meest eenvoudige, snelle en goedkope maatregel de voorkeur geniet.

Actieve medewerking van partijen + sanctie

Art. 972bis. - § 1. De partijen zijn verplicht mee te werken aan het deskundigenonderzoek. Bij gebreke daarvan kan de rechter daaruit de conclusies trekken die hij geraden acht. De partijen overhandigen ten laatste op de installatievergadering en, bij gebreke daarvan, bij de aanvang van de werkzaamheden, een geïnventariseerd dossier met alle relevante stukken aan de deskundige.

Actief toezicht van de rechter + termijnen + tegenspraak

Art. 973. - § 1. De rechter die het deskundigenonderzoek heeft bevolen of de daartoe aangewezen rechter volgt het verloop van het onderzoek op en ziet er met name op toe dat de termijnen worden nageleefd en dat de tegenspraak in acht wordt genomen.
De rechter kan om redenen van hoogdringendheid de in deze onderafdeling bepaalde termijnen inkorten of de deskundigen ontslaan van bepaalde oproepingswijzen.

De deskundigen vervullen hun opdracht onder toezicht van de rechter, die te allen tijde ambtshalve of op verzoek van de partijen de werkzaamheden kan bijwonen.

De griffier verwittigt hiervan bij gewone brief de  deskundigen, de partijen en de raadslieden en in voorkomend geval, bij gerechtsbrief, de partijen die verstek hebben laten gaan.

Zesmaandelijkse rapportering

Art. 974. - § 1. Indien de termijn voor het indienen van het eindverslag op meer dan zes maanden is bepaald, bezorgt de deskundige om de zes maanden een tussentijds verslag over de stand van zaken aan de rechter, de partijen en de raadslieden. Deze stand van zaken
vermeldt:

• de reeds uitgevoerde werkzaamheden
• de werkzaamheden die uitgevoerd zijn sinds het laatste tussentijds verslag
• de nog uit te voeren werkzaamheden.

Begroting door de rechter en criteria

Art. 991. § 2. Indien de partijen niet binnen de in § 1 bedoelde termijn hun instemming hebben betuigd, kunnen de deskundige of de partijen overeenkomstig artikel 973, § 2 beroep doen op de rechter teneinde de kosten en het ereloon te laten begroten.

De rechter stelt het bedrag vast van de kosten en het ereloon onverminderd eventuele schadevergoeding en intresten. Hij houdt hoofdzakelijk rekening met de zorgvuldigheid waarmee het werk werd uitgevoerd, de nakoming van de vooropgestelde termijnen en de kwaliteit van het
geleverde werk.

De rechter verklaart het vonnis uitvoerbaar tegen de partij of partijen zoals bepaald voor de consignatie van het voorschot.