Hervorming van de echtscheiding 

Er is al jaren sprake van een hervorming van de echtscheidingswet, maar hoewel dat in het verleden al herhaaldelijk is gezegd, lijkt het nu toch een kwestie van maanden te zijn.

De Ministerraad heeft al een tijdje geleden het voorstel van de Minister van Justitie, Mevrouw Onkelinx, in tweede lezing goedgekeurd.

De diverse partijen die van de regering deel uitmaken hebben bevestigd dat de wet nog gedurende de huidige legislatuur door het parlement zou goedgekeurd worden, m.a. w. vóór de parlementsverkiezingen van volgend jaar (voor zover natuurlijk de regering niet valt en er vervroegde verkiezingen worden uitgeschreven).

Het voorliggend ontwerp is een compromis tussen de diverse strekkingen. Er moet onderscheid gemaakt worden tussen het bekomen van de echtscheiding  en de gevolgen van ervan.

Hoe wordt de echtscheiding bekomen?

Enige grondslag: echtscheiding wegens duurzame ontwrichting

Binnen de regering is er unanimiteit over het principe dat er maar één echtscheidingsgrond meer zal zijn: de duurzame ontwrichting van het huwelijk.

Er wordt dus afgestapt van de huidige regeling waarbij er drie procedures mogelijk waren:

• de echtscheiding wegens bepaalde oorzaak (grievenprocedure) waarbij de fout van de partner moet bewezen worden.
• de echtscheiding gesteund op de ontwrichting van het huwelijk die vermoed wordt na twee jaar feitelijke scheiding.
• de onderlinge toestemming waarbij de echtgenoten, voorafgaand aan de procedure, niet alleen hun akkoord om te scheiden op schrift stellen maar ook overeenkomen over alle gevolgen van hun beslissing.

In de toekomst zal er maar één procedure meer zijn. De bestaande echtscheiding bij onderlinge toestemming wordt niet afgeschaft maar geïntegreerd in die ene procedure.

Hoe wordt de duurzame ontwrichting vastgesteld?

De duurzame ontwrichting wordt door de rechter vastgesteld en eenmaal hij die vaststelling heeft gedaan wordt de echtscheiding  automatisch uitgesproken.

De rechter zal automatisch die vasttelling doen in twee gevallen:

• Het verstrijken van een bepaalde termijn nl. na een feitelijke scheiding van:
• 6 maand
  als beide echtgenoten samen om echtscheiding verzoeken
• 1 jaar
  als één enkele echtgenoot het verzoek indient
• NOOT: het huidig schuldvermoeden dat wie de echtscheiding vraagt op grond van de feitelijke scheiding, thans van twee jaar, ook de schuldige echtgenoot is wordt volledig verlaten
• Herhaalde bevestiging bij de rechtbank van de ontwrichting nl. twee verklaringen voor de rechtbank:
• met minstens drie maand tussenpauze als beide echtgenoten die verklaring afleggen
• met minstens zes maand tussenpauze als enkel één der echtgenoten die verklaring doet

Samengevat kan men:

• het verstrijken van de voornoemde termijn van 6 maand of één jaar afwachten om zijn verzoek te doen,
• ageren nog vóór het verstrijken van die termijn, waarbij men dan
• ofwel tweemaal moet verschijnen, met voornoemde tussenposes
• ofwel toch de ontwrichting bewijst op grond van het foutieve gedrag van de partner

De rechter kan ook onmiddellijk de echtscheiding uitspreken als één der echtgenoten bewijst dat de andere een gedrag heeft vertoond dat het verder zetten van het gemeenschappelijk leven onmogelijk maakt.

Wat met de echtscheiding bij onderlinge toestemming?

Die blijft behouden maar die vorm van echtscheiding wordt geïntegreerd in de enige voorziene procedure maar dan natuurlijk deze ingeleid door de twee partners.

Belangrijk is dus dat partijen, zoals vroeger, verder omtrent de gevolgen van de echtscheiding een akkoord kunnen afsluiten.

Het verschil met vroeger is dat:

• de vereisten van een minimum leeftijd (20 jaar) en een minimum duur van het huwelijk (2 jaar) – gelukkig – worden verlaten.
• er nu ook gedeeltelijke akkoorden mogelijk zullen zijn. De mogelijkheid tot onderlinge toestemming vervalt dus niet omdat men over één punt, bv. de toewijs van een goed of maatregelen omtrent de kinderen, niet akkoord komt. De getroffen akkoorden zullen wel na minstens drie maand het voorwerp moeten uitmaken van een nieuwe bekrachtiging, dit om overhaaste beslissingen in een emotioneel moeilijke periode te verhinderen.
• men steeds kan  overstappen van de ene procedure op de andere. Men kan bv. starten met een onderlinge toestemming en, als het akkoord niet bekrachtigd wordt, overstappen op de gewone vorm.

Verloop van de procedure

De procedure wordt niet alleen vergemakkelijkt in die zin dat een verzoekschrift volstaat en er bv. geen dagvaarding meer uitgestuurd wordt.
De mogelijkheid tot beroep wordt afgeschaft in die zin dat geen beroep kan aangetekend worden tegen het uitspreken van de echtscheiding. Men zal alleen beroep kunnen aantekenen tegen een beslissing die de echtscheiding weigert.

Cassatieberoep zal mogelijk blijven maar de termijn om dit te doen wordt verminderd tot één maand (in plaats van de nu voorziene drie).

Gevolgen van de echtscheiding

De wijzigingen in de gevolgen van de echtscheiding zijn veel minder drastisch.

Persoonlijk onderhoudsgeld

De mogelijkheid om persoonlijk onderhoudsgeld toe te kennen wordt nu geregeld door artikel 301 B.W. Dit artikel blijft behouden met o.a. als gevolg:

• de plafonnering van het toe te kennen onderhoudsgeld of 1/3 van het inkomen
• automatische jaarlijkse indexering.

Er zijn echter ook wijzigingen:

• Het alimentatiegeld wordt beperkt in de tijd nl. een periode gelijk aan de duur van het huwelijk, eventueel verhoogd met de duur van het gemeenschappelijk leven vóór het huwelijk. Waar men vroeger vooral rekening hield met de behoeften en de economische middelen komt er ook een nieuw criterium: de rechter zal de uitkering kunnen aanpassen in functie van de economische keuzes die de partijen gemaakt hebben tijdens het huwelijk (bv. één der partners die zijn beroepsloopbaan opofferde of inkromp om voor het huishouden en/of de kinderen te kunnen zorgen).
• Er zal uitdrukkelijk vermeld worden dat de aanvragende echtgenoot beschikbaar moet zijn voor de arbeidsmarkt en zijn recht op sociale voorzieningen moet doen gelden.

Vereffening-verdeling

Er verandert eigenlijk niets met uitzondering dat men in het kader van een echtscheiding bij onderlinge toestemming deelakkoorden kan afsluiten en in betwisting blijvende zaken aan de rechter kan voorleggen.

Maatregelen omtrent de kinderen

Hier wordt eigenlijk niets gewijzigd. Indien men niet akkoord gaat beslist de rechter.

Los van de hervorming van de echtscheiding kan er wel verwezen worden naar de recente wet van 18.07.2006 op de bilocatie en andere problemen in verband met de huisvesting of het recht op persoonlijk contact (zie daarvoor afzonderlijke nieuwsbrief van augustus 2006).